B27 Synoptic Intertidal Benthic Surveys Wadden Sea (SIBES)
Titel/naam meet/monitorprogramma
Synoptic Intertidal Benthic Surveys; inventarisatie macrozoobenthos en sediment korrelgrootte in de Waddenzee.
Naam aansturende organisatie (+ beheer metadata)
Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ).
Datum voltooiing, volgende herziening
Lopend onderzoek, gestart 2008.
Samenvatting (korte beschrijving van de inhoud van de dataset)
Beschrijving soortensamenstelling macrozoobenthische infauna van droogvallende
delen in de gehele Nederlandse Waddenzee. Beschrijving sediment korrelgrootte
samenstelling van droogvallende delen in de gehele Nederlandse Waddenzee.
Databank met gegevens betreffen alle infauna, zowel wormen, kreeftachtigen als
schelpdieren.
Doel waarvoor data worden verzameld
Bepaling langetermijnverandering macrozoobenthos in de Waddenzee,
consequenties voor draagkracht van het gebied draagkracht Waddenzee; bepaling
van de effecten van bodemdaling op het benthische ecosysteem van de
Waddenzee; monitoring introductie van exoten in het gebied.
Naam uitvoerende dienst/organisatie (verzamelen data)
NIOZ.
Geografisch gebied
Droogvallende delen in de gehele Nederlandse Waddenzee (vanaf 2009 inclusief Eems-Dollard).
Gebruiksbeperkingen (waarvoor zijn de data niet geschikt)
Variaties binnen het jaar niet mogelijk.
Overige beperkingen in gebruik
Opgemaakte gegevens en eventueel ruwe gegevens zijn verkrijgbaar via de
contactpersoon. Voor publicatie moeten de analyses en interpretaties voorgelegd
worden aan de contactpersoon.
Thema's (b.v. diversiteit, verspreiding, trends, reproductiesucces)
Biodiversiteit, biomassa, verspreiding van soorten (bodemfauna), zeegebieden, trends
Temporele dekking
2008 tot heden.
Volledigheid
Steekproef, 1 keer per jaar (zomer); gridgrootte 500 m. Bemonsterd gebied is 2483
km2 groot en omvat ongeveer 4500 monster stations.
Nauwkeurigheid
Longitude, latitude positionering met handheld GPS.
Algemene beschrijving van herkomst
Opgestart als NWO-ZKO programma. Deels gefinancierd door de NAM en deels
door NIOZ. Vanaf 2019 ook medefinanciering door RWS.
Inwinningsmethode
Sinds 2008, professioneel door 8 wetenschappers en vele vrijwilligers. Uitwerking
vanaf 2015 beperkt tot Marsdiep, Pinkegat en Zoutkamperlaag komberging.
Beschrijving uitgevoerde bewerkingen
Benthische infauna bepaling N/m 2 en biomassa g AFDW/m 2 . Sediment
korrelgroottesamenstelling met particle analyser.
Meetvariabelen
Polychaeta, Mollusca, Crustacea en Echinodermata worden gedetermineerd tot op genus of soort-niveau, oligochaeten tot op klasse niveau. Aantallen worden vastgesteld. Asvrij drooggewicht wordt bepaald voor individuen of groepen individuen van dezelfde soort. De sediment korrelgroottesamenstelling wordt bepaald in de range 0,04 – 2000 μm in 126 grootteklassen. De monsters worden niet behandeld om organisch stof en kalk te verwijderen.
Meetmethodiek
Benthische infauna wordt bemonsterd op regelmatig grid van 500 x 500 m met 10%
random locaties. Locaties worden te voet of per boot bezocht. Op locaties, bezocht
per voet, wordt per station één steekbuismonster genomen met een oppervlakte
van 0,0177 m 2 tot een diepte van 25 cm. Op locaties bezocht, per boot, worden per
station twee steekbuismonsters genomen met een gezamenlijk oppervlakte van
0,0173 m 2 tot een diepte van 25 cm. Monsters worden gezeefd over een 1 mm zeef.
Grote schelpdieren worden apart genomen en ingevroren, de rest van het monster
wordt bewaard in een 4% formaline oplossing.
Sediment wordt bemonsterd op een regelmatig grid van 500 x 500 m (in 2008 1 x 1
km). Met een sediment steekbuisje wordt per locatie één monster genomen tot een
diepte van 4 cm.
Soort dataset (opslagmedium)
Access en Excel bestanden.
Verplichting vanuit (Europese) richtlijn
| VR |
HR |
KRW |
TMAP |
OSPAR |
| NY++ |
Y++ |
Y |
Y |
N |
Kosten op jaarbasis
€ 1.000.000.
Soortenoverzicht
Alle gevangen benthische infauna. Het betreft in alle gevallen soorten die niet
specifiek bescherming genieten (met naam) in de VR en HR, maar deels wel
soorten die binnen de HR zijn aangewezen als typische soorten en daarmee
indicatief voor de kwaliteit van het habitattype worden genoemd.
Habitats
1110, 1130, 1140.
Referenties
- Aarts, G., Koolhaas, A., Dekinga, A., Holthuijsen, S., ten Horn, J., Smith, J., Kraan,
C., Brugge, M., Bijleveld, A., Piersma, T., van der Veer, H.W. 2011. Benthic macro
fauna in relation to natural gas extraction in the Dutch Wadden Sea. Report for the
Nederlands Aardolie Maatschappij. NIOZ report number 2486.2. SIBES.NIOZ.
- Aarts, G., Dekinga, A., Holthuijsen, S., ten Horn, J., Smith, J., Kraan, C., Brugge,
M., Bijleveld, A., Piersma, T., van der Veer, H.W. 2010. Benthic macro fauna in
relation to natural gas extraction in the Dutch Wadden Sea. Report for the
Nederlands Aardolie Maatschappij. NIOZ report number 2486.1. SIBES.NIOZ.
- Bijleveld, A.I., van Gils, J.A., van der Meer, J., Dekinga, A., Kraan, C., van der Veer,
H.W., Piersma, T. 2012. Designing a benthic monitoring programme with multiple
conflicting objectives. Methods in Ecology and Evolution, 3, 526-536.
- Bijleveld, A.I., Klunder, L., Holthuijsen, S., ten Horn, J., Koolhaas, A., Dekinga, A.,
van der Meer, J., van der Veer, H.W.2018. Does presence-absence of marine
macrozoöbenthic invertebrates predict biomass?
- Christianen MJA, Middelburg JJ, Holthuijsen SJ, Jouta J, Compton TJ, van der
Heide T, Sinninghe Damste JSS, Piersma T, van der Veer H.W, Schouten S, Olff H
(2017) Benthic primary producers are key to sustain the Wadden Sea food web: a
stable isotope analysis at landscape scale. Ecology 98, 1498-1512
- Compton, T.J., Holthuijsen, S., Koolhaas, A., Dekinga, A., ten Horn, J., Smith, J.,
Galama, Y., Brugge, M., van der Wal, D., van der Meer, J., van der Veer, H.W.,
Piersma, T. 2013. Distinctly variable mudscapes: Distribution gradients of intertidal
macrofauna across the Dutch Wadden Sea. Journal of Sea Research 82, pp 103-
116.
- Compton T.J., van der Meer, J., Holthuijsen, S., Koolhaas, A., Dekinga, A., ten
Horn, J., Klunder, L., McSweeney, N., Brugge, M., van der Veer, H.W., Piersma, T.
2013. Synoptic Intertidal Benthic Survey (SIBES) across the Dutch Wadden Sea.
Report on data collected from 2008 to 2011. Report for the Nederlands Aardolie
Maatschappij. NIOZ report number 2013-1.
- Compton, T.J., Holthuijsen, S., Koolhaas, A., Dekinga, A., ten Horn, J., Smith, J.,
Galama, Y., Brugge, M., van der Meer, J., van der Veer, H.W., Piersma, T. 2012.
Synoptic Intertidal Benthic Survey (SIBES) across the Dutch Wadden Sea. Report on data collected from 2008 to 2010. Report for the Nederlands Aardolie
Maatschappij. NIOZ report number 2486.3. SIBES.NIOZ.
- Compton, T.J., Holthuijsen, S., Mulder, M., van Arkel, M.A., Kleine Schaars, L.,
Koolhaas, A., Dekinga, A., ten Horn, J., Luttikhuizen, P.C., van der Meer, J.,
Piersma, .T, van der Veer, H.W. 2017 Shifting baselines in the Ems Dollard estuary:
a comparison across three decades reveals differing benthic communities. J Sea
Res 127, 119-132.
- Duijns, S., Holthuijsen, S., Koolhaas A. & Piersma, T. 2013. Het belang van de
Ballastplaat voor wadvogels in de westelijke Waddenzee. Een literatuurstudie naar
de effecten van bodemdaling door zoutwinning onder de Ballastplaat op de
aanwezige vogelsoorten. NIOZ report number 2013-8.